ЈП Пошта Србије

Koreni srpske tehničke civilizacije počinju još u srednjem veku u doba vladavine dinastije Nemanjića. Začeci inženjerstva su u rudarsko-metalurškim poduhvatima kao što je rudnik Novo Brdo, i građenju veličanstvenih sakralnih i drugih objekata. Obnavljanjem srpske države posle viševekovne Otomanske vlasti i stvaranjem moderne države u 19. veku oživelo je i inženjerstvo u Srbiji. Inženjeri se tada pretežno školuju u Austrougarskom carstvu i u Francuskoj. Već 1868. godine, 3. februara, bila je osnovana „Inženjerska družina“, koja je preteča današnjeg Saveza inženjera i tehničara Srbije. Inženjerski Savez je za svojih 150 godina prolazio kroz razne mene ali je stalno bio aktivan i društveno prepoznatljiv. Mnogi značajni inženjeri i naučnici svih struka su bili i sada su aktivni članovi. Prvi predsednik je bio arhitekta i urbanista Emilijan Josimović a istaknuti počasni član Nikola Tesla.

Vrlo značajan momenat u radu i afirmaciji Saveza je bila izgradnja zgrade Doma inženjera Srbije 1936. godine i Novog doma inženjera „Nikola Tesla“ 1967. godine. Sredstva za izgradnju domova su obezbeđivali inženjeri, privrednici i dobrotvori čime je inženjerska inteligencija iskazala značaj i volju za okupljanjem i delovanjem kroz formu Udruženja i Saveza kao izraz stručnog, naučnog i intelektualnog, te kritičkog angažovanja. Savez danas ima preko četrdeset, što strukovnih, multidisciplinarnih, tematskih, što gradskih i regionalnih članica. U njegovom sastavu je Razvojni centar kao i Inženjerska akademija Srbije. Aktivnosti su raznorazne: okupljanje, debate, konferencije, izdavaštvo, saradnja sa drugim strukama i udruženjima, održavanje stručnih ispita, izložbe, rad sa studentima, srednjoškolcima, mladim istraživačima. Članovi saveza broje više hiljada inženjera iz svih gradova i opština Srbije. Savez i njegove članice su nevladine organizacije koje se samofinansiraju iz svojih aktivnosti i članarine. Značaj i uloga Saveza u društvu su veliki i u Srbiji i u široj evropskoj i svetskoj inženjerskoj zajednici, što se očituje kroz vidove članstva u međunarodnim, srodnim organizacijama, te u domaćem ambijentu, kroz afirmaciju znanja i saradnju sa drugim udruženjima, državnim organima, privredom, školstvom, a naročito u brojnosti i kvalitetu svojih članova.

Motiv na marki i koverti prvog dana: znak i jubilarni logo Saveza inženjera i tehničara; zgrade Doma inženjera Srbije i Novog doma inženjera „Nikola Tesla“.

Umetnička obrada marke: Jakša Vlahović, akademski grafičar

Stručna saradnja: dr Igor Marić, predsednik Saveza inženjera i tehničara Srbije

Prve Zimske Igre održane su u Šamoniju 1924. godine kao „Međunarodna zimska sportska nedelja”, a naziv Zimske olimpijske igre (ZOI) dobile su 1925. na Kongresu Međunarodnog olimpijskog komiteta (MOK) u Pragu. U Šamoniju je učestvovalo 256 sportista iz 16 država u 16 disciplina, dok se na poslednjim Zimskim olimpijskim igrama u Sočiju takmičilo 2780 sportista u 98 disciplina.

XXIII Zimske Olimpijske igre će se održati u Pjongčangu u Republici Koreji od 9. do 25. februara 2018. godine. Ovo je prvi put da je jedan grad na južnoj polovini korejskog poluostrva izabran za organizatora Zimskih olimpijskih igara, dok je Seul bio domaćin Letnjih olimpijskih igara 1988. godine. Grad domaćin je izabran 6. jula 2011. godine od strane MOK na sednici koja je održana u Durbanu. Drugi gradovi kandidati su bili Ansi (Francuska) i Minhen (Nemačka). Na ovom izdanju ZOI biće održana takmičenja u 15 sportova i 102 discipline. Neke od novih disciplina koje će biti predstavljene su: takmičenje nacionalnih timova u alpskom skijanju, snoubord „big air”, masovni start u brzom klizanju i mešoviti parovi u karlingu.

Zvaničan slogan Igara je Strast. Povezanost (Passion. Connected), i odnosi se na svet u kojem su svi povezani velikom strašću za zimske sportove.

Maskota Igara je Sohorang (Soohorang) za čiju inspiraciju je poslužio beli tigar, koji se smatra zaštitnikom zemlje domaćina Igara. Njegova uloga je da bude pouzdani prijatelj koji štiti sportiste, gledaoce i sve učesnike Olimpijskih igara.

Umetnička obrada maraka: Nadežda Skočajić, akademski grafičar

Stručna saradnja: Olimpijski komitet Srbije

Lunarni kalendar je zasnovan na ciklusima mesečevih mena, mada većina lunarnih kalendara predstavlja u stvari lunisolarne kalendare. To znači da kalendarski meseci odgovaraju mesečevim ciklusima ali se povremeno dodaju interkalarni meseci kako bi se ovi ciklusi usaglasili sa solarnom godinom. Među ovakvim kalendarima su kineski, hebrejski i hindu kalendari, kao i većina kalendarskih sistema korišćenih u antici. Lunarni kalendari se razlikuju po tome kojim danom počinje mesec. U kineskom kalendaru, prvi dan je astronomski određen konjunkcijom Sunca i Meseca u kineskoj časovnoj zoni.

Kineski zodijak spada u najstarije poznate astrološke sisteme. Sastoji se od 12 znakova od kojih svaki vlada jednom lunarnom godinom. Ovi znaci zodijaka nose nazive životinja (Pacov, Bivo, Tigar, Zec, Zmaj, Zmija, Konj, Koza, Majmun, Petao, Pas, Svinja). Pored osnovnih znakova, u kineskom horoskopu veoma su bitni i elementi: drvo, metal, voda, vatra i zemlja. Kineska astrologija zasnovana je na saznanjima starih astronoma i tradicionalnom kineskom kalendaru. Ona je takođe povezana i sa drevnim učenjima o tri harmonije – raj, zemlja i voda, učenjem vu ksing, jin i jang, pet planeta, 10 nebeskih tokova i 12 zemaljskih grana, itd.

U lunarnom horoskopu, 2018. je godina zemljanog Psa i počinje 16. februara. Veruje se da su osobe rođene u ovom znaku lojalne i poštene, ljubazne, razumne i oprezne. Pas će učiniti sve za osobu koju smatra važnom u svom životu. Dobre naravi, Pas izuzetno ceni miran, porodični život i dobre odnose sa najmilijima. Uvek je spreman da pomogne i ne brine o sopstvenim interesima, ali ako ga izdate, biće šokiran i povređen.

Budući da astrologija pripada korpusu ezoterijskih učenja, na markama su predstavljena dva uopštena arhetipa, a ne konkretne rase psa. Jedan je zasnovan na tradicionalnim kineskim prikazima psa čuvara koji je ikonološki neretko blizak lavu. Na drugoj marki je prikazano tipično zapadnjačko viđenje psa, ovčara, koji je od svih rasa izgledom najsličniji vuku, dok je na koverti prikazan arhetip psa ljubimca, koji služi za zabavu i zadovoljstvo ukućana.

Likovno rešenje: mr Boban Savić, akademski slikar

Vaskrsna nedelja određuje dan godišnje proslave Hristovog vaskrsnuća. Pravoslavna crkva slavi svoj Vaskrs na osnovu julijanskog kalendara. Datum nije fiksni, a izračunava se na osnovu astronomije, odnosno datuma punog Meseca koji je prethodio Hristovom vaskrsnuću 30. godine p. n. e.

Vaskrs je jedan od najvažnijih hrišćanskih praznika. To je dan večne radosti, dan kada je Hrist, Sin Božji, pobedio smrt. Činom vaskrsnuća Isus Hrist je dokazao svoje božanske moći i otvorio vrata večnog života, radosti i sreće koje možemo naći u veri našoj. Na Vaskršnju nedelju zvona zvone na crkvama, a narod sa svojim sveštenikom obilazi oko crkve. Posle trećeg obilaska, staje se ispred crkve. Sveštenik nosi krst, sveću i kandilo i poje vaskršnju liturgiju. Vrata se otvaraju i narod ulazi u crkvu gde se liturgija nastavlja. Kada se završi, narod se pozdravlja rečima: „Hristos vaskrse”, „Vaistinu vaskrse”. Postoje mnogi običaji u vezi sa Vaskršnjom nedeljom, a onaj koji sigurno deca najviše vole je bojenje i darivanje jaja. Prvo jaje se boji u crveno i u mnogim delovima naše zemlje ovo jaje se zove „čuvarkuća” i čuva se cele godine, sve do narednog Vaskrsa.

Umetnička obrada maraka: Anamari Banjac, akademski slikar

Šezdesetih godina XIX veka, u doba osnivanja Narodnog pozorišta, Srbija je imala jedva nešto preko milion i dve stotine hiljada stanovnika a Beograd je, sa tek nešto više od 25.000 žitelja koji su stanovali u 3.444 kuće, bio jedno veliko selo, na pola puta od otomanske ka evropskoj civilizaciji.

Posle više pokušaja, koji datiraju još od 1842, da se u Beogradu osnuje stalno profesionalno pozorište, koji su iz različitih razloga bili kratkog daha, ali su nedvosmisleno pokazali da ovoj zemlji i njenoj prestonici teatar treba, 1868. je osnovano Narodno pozorište u Beogradu. Prva predstava, Đurađ Branković Karolja Obernjaka, održana je (po novom kalendaru) 22. novembra 1868. u gostionici Kod engleske kraljice, koja je sledećih godinu dana bila privremeni dom Narodnog pozorišta.

Po osnivanju Narodnog pozorišta, Knez Mihailo Obrenović i Državni savet određuju novu lokaciju za pozorišnu zgradu – bivši turski plac kod Stambol-kapije. Knez obnavlja i davanje priloga, sam priloživši pet hiljada dukata. Na žalost, on nije dočekao početak radova, jer je ubijen 3. juna 1868. godine, pa je kamen temeljac postavio knez Milan. U proleće 1868. je organizovana licitacija za izvođenje radova, a posao je dobio E. Štajnlehner. Gradnja je izvedena veoma brzo. Zemljani radovi su počeli 29. maja, a kamen temeljac je položen 18. avgusta 1868. godine. Zgrada je stavljena pod krov već januara 1869, a prva predstava u novom zdanju, u sali koja je imala 800 mesta, održana je 30. oktobra (po starom kalendaru) iste godine. To je bila predstava Posmrtna slava kneza Mihaila, slika iz narodnog života Đorđa Maletića.

Danas, Narodno pozorište u Beogradu, koje tokom godine poseti preko 150 hiljada gledalaca, svakodnevno na dve scene izvodi po dve predstave. I dalje je jedinstvena i najznačajnija kulturna ustanova u Srbiji, koja pod svojim krovom okuplja ansamble drame, opere i baleta, hor i orkestar.

Umetnička obrada: mr Boban Savić, akademski slikar

Stručna saradnja: Narodno pozorište u Beogradu

Kečiga – Acipenser ruthenus L.

Kečiga je najmanja jesetarska vrsta u Dunavu, dostiže dužinu do 125 cm i težinu od 16 kg. Telo je maslinasto–sive boje, leđa su tamnija, a bokovi svetliji. Od svojih srodnika razlikuje se i po tome što ne migrira u more. Ceo svoj životni vek provodi u reci, obično u zoni matice, ili za vreme zimske stagnacije u dubokim depresijama rečnog dna.

Hrani se beskičmenjacima dna, u prvom redu larvama insekata. Mresti se od aprila do juna u brzoj vodenoj struji iznad šljunkovitog dna. Jedinka polaže preko stotinu komada ikre. Polnu zrelost stiče sa 4–5 godina, a životni vek im je oko 25 godina. Izuzetno su komercijalne ribe i love se mrežama već s proleća.

Moruna – Huso huso (L.)

Moruna pripada porodici riba Acipenseridae. To su najveće ribe Dunava. Dostižu dužinu do 9 m i težinu od 2000 kg. Veći deo života provode u moru gde žive na dubinama od 70–180 m i na udaljenosti do 12 km od obale. Hrane se ribom, inćunima, trljama, sitnijim pljosnaticama, glavočima, ali i rakovima i mekušcima. U vreme mresta, u martu ili s jeseni migriraju iz Crnog i Kaspijskog mora u velike reke. Zalaze i u Dunav u potrazi za pogodnim staništem za mrest – šljunkovitim ili kamenitim dnom sa jakim protokom vode. Ženke polažu do 100 kg ikre od koje se pravi kvalitetan kavijar. Pre izgradnje druge Đerdapske brane, morune su u svojim uzvodnim migracijama dolazile čak do Bratislave. Izgradnjom brane njihov put je prekinut. Zbog prekomernog lova i zbog onemogućavanja mresta prekidanjem migracionog puta, brojnost populacije morune svedena je na minimum. Svuda gde ih ima stavljene su pod zaštitu. U Srbiji, po IUCN listi, imaju status EN–vrste u opasnosti od iščezavanja. Ovaj status imaju vrste za koje postoji velika verovatnoća da u budućnosti iščeznu u prirodi.

Štuka – Esox lucius L.

Prepoznatljive su po valjkastom obliku tela sa leđnim perajem postavljenim daleko nazad, blizu repne drške. Glava ima snažne vilice, pune oštrih zuba, koji su različiti po izgledu u zavisnosti od položaja. Naseljavaju stajaće i sporotekuće slatke vode Evroazije i Severne Amerike. Štuke su grabljive ribe i smatraju se najboljim lovcima iz zasede. Izduženo telo štuke, pokriveno sitnom krljušti, prava je mišićna opruga, koja omogućava da se pri napadu postigne početno ubrzanje do 11 m/s, što je rekord među ribama. Ipak, maksimalne brzine plivanja štuke nisu tako imponzantne i ne prelaze 60 km/h. To govori da štuka nije uporni progonitelj i da u slučaju neuspešnog napada brzo odustaje od daljeg gonjenja plena. Štuka se mresti među prvim ribama, već krajem zime, u našem podneblju od februara do aprila. Prvi put ulazi u mrest sa 3–4 godine starosti. Ženka, u zavisnosti od veličine, polaže 16–75 hiljada komada ikre, čija inkubacija, posle oplođenja, traje 10–15 dana. Dugovečne su vrste, žive i do 40 godina.

Veslonos – Polyodon spathula (W.)

Riba veslonos prirodno je rasprostranjena u SAD, u basenu reke Misisipi, uključujući reke Misuri i Ohajo i njihove pritoke. Naseljava reke koje sporo teku i obično se nalazi na dubinama većim od 1,5 metra. U evropske reke je dospela ne tako davno iz uzgajališta koja su se akcidentno izlila. Naraste do dužine od 2,2 m i dostiže težinu od oko 90 kg, a životni vek joj je oko 55 godina. Polnu zrelost ženke dostižu u devetoj, a mužjaci u šestoj godini života. Karakteristična je po izraštaju na gornjoj vilici koji liči na građevinsku alatku, pa je mnogi tako i zovu – mistrija. Hrani se planktonom. Odrasli primerci nemaju zube. Cenjena je zbog ukusnog mesa i ikre od koje se pravi kavijar. Srodna je sa našim jesetarskim vrstama (Acipenseriformes). Kao i jesetre, veslonosi imaju hrskavičav skelet, telo je glatko i bez krljušti, a na usnama imaju četiri brčića.

Stručna saradnja: Dubravka Mićković, kustos

Prirodnjački muzej u Beogradu

Umetnička obrada maraka: Anamari Banjac, akademski slikar

Kragujevac

Kragujevac je danas sedište Šumadijskog okruga, a u 19. veku, za vlade kneza Miloša Obrenovića, bio je prestonica Kneževine Srbije. Istorijski temelj moderne Srbije predstavlja Stara crkva u Kragujevcu, podignuta 1818. kao prestona crkva, u čijoj porti je, na Sretenje 1835. donet i prvi srpski ustav. Kraj nje je 1859. podignuta zgrada Stare skupštine, u kojoj su 1878. obnarodovane odredbe Berlinskog kongresa. Interese Srbije na Kongresu, na kojem je Srbija postala međunarodno priznata nezavisna država, zastupao je Kragujevčanin Jovan Ristić, diplomata i ministar spoljnih poslova.

Krajem 19. i početkom 20. veka u Kragujevcu niče nova čaršija, pod arhitek-tonskim uticajem Pešte i Beča. Nove zgrade karakterišu ulične fasade sa kitnjastim ukrasnim vencima. Početkom 20. veka izgrađen je blok Moskva, koji u gradski centar unosi stil secesije. Palata okružnog načelstva, sazidana u najužoj gradskoj zoni, predstavlja jednu od najlepših javnih zgrada u Srbiji s početka 20. veka. Industrijski razvoj Srbije počinje izgradnjom Topolivnice u Kragujevcu 1851. Između dva svetska rata, za potrebe Vojno-tehničkog zavoda, podignuto je i naselje Stara radnička kolonija, u čijem centralnom delu je skver kojim dominira zgrada Sokolane, podignuta 1929. U zgradi Stare čaurnice, 1884. zasijala je prva sijalica u Srbiji, sedam godina pre nego što je struja stigla u dvor. U Zgradi Topolivnice danas se nalazi muzej Stara livnica.

Posle I svetskog rata, ovde je počela pionirska proizvodnja i popravka automobila, koja posle II svetskog rata izrasta u najveću fabriku automobila na ovim prostorima, Zavode Crvena Zastava.

U Kragujevcu se nalazi i najstarija gimnazija u Srbiji, a u njenoj neposrednoj blizini je Knjaževsko-srpski teatar. Obe ustanove je osnovao knez Miloš Obrenović, gimnaziju 1833, a pozorište 1835.

Omiljeno šetalište Kragujevčana, Veliki park, formiran je u 19. veku po uzoru na francuske parkove, a pešačkom stazom povezan je sa memorijalnim kompleksom Šumarice.

Motivi: na marki – Kragujevac, staro gradsko jezgro; na vinjeti – Trg Jovana Ristića; FDC – Veliki park

Stručna saradnja: Snežana Milisavljević, direktorka Gradske turističke organizacije „Kragujevac”

Umetnička obrada: Miroslav Nikolić

Subotica

Grad Subotica se nalazi na severu Republike Srbije, duž glavnih evropskih koridora i između dve reke, Dunava i Tise. Izvanredno kulturno nasleđe, bogato ukrašene građevine u stilu secesije po kojima je Subotica prepoznatljiva, multikulturalni duh i evropski šarm su odlike koje čine ovaj grad drugačijim. Subotica je poznata po svojoj opuštenoj atmosferi, dobroj hrani i kvalitetnim vinima. Festivali, događaji, koncerti, živopisan kulturni život tokom cele godine, razlog su više za posetu Subotici, koja nudi puno zanimljivih mesta za odmor i razonodu, kao i za mnogobrojne aktivnosti oko jezera, na ergelama, salašima, u šumama i lovištima.

Palić, jezero i naselje sa istim imenom, nalazi se 8 kilometara istočno od Subotice. On uvek nudi nešto novo i neponovljivo, a svake sezone su sadržaji na njemu sve bogatiji. Izvanredni objekti sa početka 20. veka (Vodotoranj, Velika terasa, Ženski štrand i Muzički paviljon), prelep park, prepoznatljivo jezero, kao i mir i tišina, čine Palić idealnim prostorom za odmor i uživanje. Na Paliću je moguće odsesti u hotelima visoke kategorije, renoviranim luksuznim vilama izgrađenim u takozvanom „palićkom stilu” ili mnogim objektima privatnog smeštaja. Odlični restorani i kafići, sportski i rekreativni tereni, tri plaže, termalni bazen, Zoološki vrt, biciklističke i pešačke staze, niz raznovrsnih događaja, dinamičan kulturni život, mogućnosti zabave i dodatni sadržaji čine sveobuhvatnu ponudu turističkog centra Palić.

Motivi: na marki – panorama Subotice sa motivom Gradske kuće i sinagoge; na vinjeti – Park Ferenca Rajhla sa zgradom Savremene galerije Subotica, delom arhitekte Ferenca J. Rajhla; FDC – Palićko jezero.

Umetnička obrada maraka: Miroslav Nikolić

Stručna saradnja: Nešo Radulović, v.d. direktor TO grada Subotice

Srpski Rječnik, istolkovan njemačkim i latinskim riječma.

Skupio ga i na svijet izdao Vuk Stefanović.

Srpski Rječnik Vuka Stefanovića Karadžića štampan je u štampariji jermenskog manastira u Beču 1818. godine. Sadrži 26 270 reči koje su se koristile u govoru naroda u Srbiji, Sremu i Vojvodini. Reči su protumačene (prevedene) nemačkim i latinskim opisima i izrazima.

Građu za izradu rečnika srpskog jezika Vuk Karadžić počeo je da sakuplja još 1815. godine na nagovor Jerneja Kopitara (1780–1844), cenzora za slovenske jezike bečke dvorske biblioteke. Vuk je tokom 1815–1816. godine boravio u manastiru Šišatovac gde je, uz pomoć prijatelja, pesnika Lukijana Mušickog (1777–1837) obrađivo reči koje će se naći u rečniku. Rukopis je bio završen već 1816. godine, ali zbog nedostatka sredstava i polemika sa neistomišljenicima objavljen je 1818. godine. Rječnik sadrži predgovor, spisak prenumeranata, gramatiku i tablicu sa srpskim, nekoliko slavenskih i zapadnih azbuka radi njihovog međusobnog upoređivanja. Sam rečnik štampan je u dva stupca na svakoj strani lista i broji 928 stubaca. Predgovor Rječniku Vuk je napisao u obliku rasprave upućene neistomišljenicima s kojima je bio u polemici. Na kraju teksta predgovora stoji datum 10. oktobar 1818. godine. Takođe, bio je svestan manjkavosti koje su bile prisutne u prvom izdanju Srpske gramatike koja je štampana 1814. godine, pa je u Srpskom Rječniku objavio i drugo, prošireno izdanje. Stoga je ovo prvo izdanje rečnika bilo jedno od najvažnijih koraka u borbi za jezik jer je postavljalo za osnovu književnog jezika čist narodni jezik. Drugo izdanje srpske gramatike je samo šest godina kasnije (1824) na nemački jezik preveo nemački pisac Jakob Grim (1785–1863).

Umetnička obrada marke: Marija Vlahović, akademski grafičar

Stručna saradnja: mr Eliana Gavrilović, Muzej Vuka i Dositeja, Beograd

„Gazela”, most preko kojeg pređe i do 165.000 vozila dnevno, najprometniji je beogradski most koji spaja obale Save. Zahvaljujući neuobičajenoj konstrukciji, most iz profila podseća na gazelu u trku, otuda i ime „Gazela”. Konstruisan je kombinacijom sistema grede i luka, nema klasičan luk koji ga nosi, a ne stoji ni na stubovima, što je rešenje koje je kod nas prvi put primenjeno upravo na ovom mostu. Gradnju mosta izvelo je preduzeće „Mostogradnja“ iz Beograda, u saradnji sa „Gošom“ iz Smederevske Palanke, a most je svečano otvoren 4. decembra 1970. Tokom testiranja opterećenja mosta, za šta je bila angažovana tadašnja JNA, na mostu su bili, prema starom viteškom običaju, glavni projektant profesor Građevinskog fakulteta Milan Đurić i gradonačelnik Beograda Branko Pešić. „Gazela” je kombinacija grede i oluka, dugačka je 332 m, a široka 27,5 m. Ukupna širina kolovoza je 21,8 m. Delom dužine mosta postoje i dve pešačke staze širine po tri metra. „Gazela” se iznad Save izdiže 22,8 m tokom srednjeg vodostaja.

Novi Drumsko–železnički most u Novom Sadu, podignut je na mestu „Žeželjevog mosta”, drumsko–železničkog betonsko lučnog mosta na Dunavu, između Novog Sada i Petrovaradina, koji je izgrađen 1961. godine a srušen tokom NATO bombardovanja 23. aprila 1999. godine. Glavni projektant novog mosta, inženjer Aleksandar Bojović, izradio je rešenje koje deli brojne zajedničke tačke sa originalnim rešenjem inženjera Žeželja. Novi most ima dva železnička koloseka, dve drumske trake i dve pešačke staze, a oslonjen je na pet stubova i sastoji se od četiri proste grede spregnutih grednih konstrukcija sa rasponima 27 m i 48 m i čeličnih lučnih konstrukcija raspona 177 m odnosno 219 m. Kolovozna konstrukcija svih raspona je spregnuta čelik-beton. Ovaj most sada je dugačak 474 m, od kojih 220 m pripadaju velikom luku, 180 m malom luku, a tu su još i prilazni most sa novosadske strane od 48 m i prilazni most od strane Petrovaradina dugačak 26 m. Veliki lučni most teži čak 6.400 t a mali 4.800 t, dok je širina mosta 31,60 m.

Umetnička obrada marke: mr Boban Savić, akademski slikar

Stručna saradnja: prof. dr Branko S. Božić, dekan Građevinskog fakulteta u Beogradu

Poštansko-telegrafsko-telefonski muzej u Beogradu radi u sastavu Javnog preduzeća „Pošta Srbije”. Muzej spada u tehničke muzeje i bavi se zaštitom, prikupljanjem, proučavanjem i izlaganjem predmeta i dokumenata u vezi sa radom i razvojem poštanskog, telegrafskog i telefonskog saobraćaja.

PTT muzej je osnovan 31. jula 1923. godine, kada je Ministarstvo pošta i telegrafa Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca donelo Pravilnik o muzeju. Fon PTT muzeja se u prvo vreme nalazio u zgradi Ministarstva pošta i telegrafa, u Deligradskoj ulici 49, a od 1930. godine bio je smešten na petom spratu novoizgrađene zgrade Ministarstva u Palmotićevoj ulici 2, ali nije bio otvoren za javnost.

Značajno razdoblje za PTT muzej predstavlja period od 1950. godine pa do otvaranja muzeja za posetioce 1958. godine, kada se intenzivno radilo na prikupljanju, sređivanju, sistematizaciji i naučnoj obradi arhivske građe i eksponata.

PTT muzej je svečano otvoren za javnost 14. juna 1958. godine, postavkom koja je ostvarena u skladu sa tadašnjim najsavremenijim konceptima prezentacije muzealija.

Shvatajući značaj muzeja kao institucije, JP PTT saobraćaja „Srbija” je 2010. godine pristupilo izradi i realizaciji projekta rekonstrukcije muzeja i nove stalne postavke muzeja. Rekonstrukcijom je obuhvaćen celokupni izložbeni prostor muzeja, depoi za čuvanje eksponata i biblioteka muzeja, a sve je urađeno u skladu sa najnovijim muzeološkim standardima za izlaganje i čuvanje muzejskih eksponata. U isto vreme, nabavljena je i najsavremenija audio i video oprema za potrebe održavanja prezentacija, predavanja i radionica u okviru muzeja.

Postavka muzeja podeljena je u šest celina i predstavlja hronološki prikaz razvoja PTT saobraćaja od 1815. godine do danas, sa različitim eksponatima koji međuzavisno i uzajamno osvetljavaju, pored istorije komunikacija i socijalnu, kulturnu i ekonomsku istoriju moderne srpske države. Nov, rekonsturisan prostor muzeja i nova stalna postavka svečano su predstavljeni javnosti 7. juna 2013. godine.

Stručna saradnja: Poštansko-telegrafsko-telefonski muzej, Beograd

Umetnička realizacija: Nadežda Skočajić, akademski grafičar

200 godina od rođenja Ivana Sergejeviča Turgenjeva

Najznačajniji predstavnik ruskog realizma, Ivan Sergejevič Turgenjev, pripovedač i romanopisac, rođen je 9. novembra 1818. godine u Orelu, nedaleko od grada Mcenska.Oprobao se u svim književnim žanrovima i postigao zavidne uspehe, posebno u romanima, ali je iznad svega bio pripovedač, nenadmašan u lirskom pripovedanju. Prvo delo, poemu Paraša je objavio 1843. Realistično je prikazivao životne prilike ruskih kmetova i njihovih gospodara, zbog čega je imao i neprilika s vlašću. Povodom smrti Nikolaja Gogolja napisao je nekrolog koji je, uprkos zabrani, štampan, zbog čega je osuđen na mesec dana zatvora, mada je pravi povod u stvari bila njegova zbirka pripovedaka Lovčevi zapisi. Poznata njegova dela su zbirka novela Lovčevi zapisi (1852), romani Ruđin (1856), Plemićko gnezdo (1859), Očevi i deca (1862) te zbirka Pesme u prozi (1878). Uz Dostojevskog i Tolstoja doprineo je da ruska književnost dobije svetski status, a njegov roman Očevi i deca smatra se jednim od najvažnijih romana 19. veka. Umro je 3. septembra 1883. godine u Buživalu u Francuskoj.

175 godina od rođenja Koste Trifkovića

Književnik Kosta Trifković rodio se 20. oktobra 1843. u Novom Sadu. Gimnaziju je završio u Rijeci, a pravne nauke studirao je u Debrecinu, Požunu i Košicama. Službovao je u Novom Sadu, kao gradski beležnik i senator, a bavio se i advokaturom. Bio je pristalica i saradnik Miletićeve Narodne stranke. Bio je potpredsednik Matice srpske, a svesrdno je pomagao i rad Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu; obnovio je književni list Javor. Još u gimnaziji pisao je pesme po ugledu na Branka Radičevića i dramske sastave pod uticajem Molijera, ali je njegova prava spisateljska vokacija bila komedija – tvorac je jednočinki Francusko – pruski rat, Na Badnji dan, Čestitam, Školski nadzornik, kao i vesele igre u tri čina, Izbiračica. Iako je došao kao Sterijin naslednik, Trifković nije nastavio njegovu komedigrafsku nit. Umesto komedija karaktera i naravi, Trifković je pisao komade po uzoru na savremene francuske komediografe, negujući novu komediju, komediju zapleta i intrige. Umro je u Novom Sadu, 19. februara 1875.

150 godina od rođenja Maksima Gorkog

Aleksej Maksimovič Peškov, poznatiji kao Maksim Gorki, rođen je 28. marta 1868. u Nižnjem Novgorodu. Vrlo rano ostao je bez roditelja, pa je živeo sa dedom i babom. Deda ga je često tukao i ubrzo izbacio na ulicu.

Iako samouk kao pisac, Gorki je stvorio dela zbog kojih je postao jedan od najprevođenijih ruskih pisaca u svetskoj književnosti. Pet puta je nominovan za Nobelovu nagradu, ali je nikada nije osvojio.

Prvu pripovetku Makar Čudra objavio je 1892, kada je i nastao pseudonim Maksim Gorki. Najpoznatija dela su mu pripovetke Dve skitnice, Starica Izergilj i Čelkaš, novela Konovalov, lirska pesma Pesma o sokolu i lirska pesma u prozi Vesnik Bure; drame Malograđani, Na dnu, Letnjikovac, Deca sunca, Jegor Buličov; romani Foma Gordejev, Troje, Ispovest, Okurov, Život Matveja Kožemjakina, Detinjstvo, Moji univerziteti, Život Artamonovih, Život Klima Samgina. Svoje najznačajnije i najpoznatije delo, roman Mati, napisao je 1907. godine, dok je bio u izgnanstvu.

Važio je za moralnog i čestitog čoveka. Branio je interese siromašnih i borio se za veća radnička prava a istina je bila ideal kom je težio. Svojim delima doprineo je stvaranju socijalističkog realizma kao umetničkog pravca.

Umro je 18. juna 1936. u Moskvi.

150 godina od rođenja Alekse Šantića

Aleksa Šantić rođen je u Mostaru, 27. maja 1868. Otac mu je umro dok je Aleksa bio sasvim mali, pa je živeo u porodici svog strica. Školovao se za trgovca u Ljubljani i Trstu, a 1883. vratio se u Mostar i počeo da radi u trgovačkoj radnji pokojnog oca.

Prvu pesmu objavio je 1886, a prvu zbirku pesama 1891. godine. Sarađivao je u Golubu, Bosanskoj vili, Novoj Zeti, Javoru i Otadžbini. 1888. osnovao je Srpsko pevačko društvo Gusle, čiji je prvi predsednik, a 1896, kada je pokrenuta Zora, bio je jedan od njenih prvih urednika.

Pesnik rodoljublja, nacionalno i socijalno ugroženog srpskog naroda, ali i emocionalnog bola i ljubavne čežnje, Šantić je svoja najveća dela, spev Hasanaginica, zbirku pesama Na starim ognjištima, drame u stihu Anđelija, Nemanja i Pod maglom, pesme Emina, Ne vjeruj, Ostajte ovdje, Pretprazničko veče, Što te nema?, Veče na školju, O klasje moje, Moja otadžbina, Mi znamo sudbu, Boka, Pod krstom, Kovač, stvorio na razmeđu 19. i 20. veka.

Pesnički uzori bili su mu Vojislav Ilić i Jovan Jovanović Zmaj, a od stranih književnika najviše je poštovao Hajnriha Hajnea. Za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije izabran je 3. februara 1914.

Umro je u Mostaru 2. februara 1924.

125 godina od rođenja Miloša Crnjanskog

Književnik, esejista i novinar, Miloš Crnjanski rođen je u Čongradu, 26. oktobra 1893. Osnovnu školu učio je u Pančevu a gimnaziju u Temišvaru. 1913. odlazi na studije u Beč, ali naredne godine biva mobilisan i kao austrougarski vojnik ratuje u Galiciji. Nakon rata, u Beogradu 1919. godine upisuje studije književnosti. Diplomirao je 1920. godine, na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Iste godine postaje i jedan od urednika novosadskog časopisa Dan. U Srpskom književnom glasniku 1920. objavljuje, uz dve svoje pesme, Sumatra i Stenje, i lirski manifest nove poezije, Objašnjenje Sumatre. Poemu Stražilovo objavio je 1921. godine. Crnjanski pripada generaciji prvih posleratnih modernista u srpskoj književnosti, a njegovi romani Dnevnik o Čarnojeviću (1921), Seobe (1929) i Roman o Londonu (1972) ubrajaju se u najznačajnija dela srpske književnosti. Od 1923. bio je novinar, prvo Politike, pa onda Vremena. 1928. godine postao je ataše za štampu pri Ambasadi Kraljevine Jugoslavije u Berlinu. Po izbijanju Drugog svetskog rata odlazi u London u emigraciju, a 1965. se vraća u Jugoslaviju. Umro je 30. novembra 1977. Sahranjen je u Aleji velikana na Novom groblju u Beogradu.

100 godina od rođenja Aleksandra Isajeviča Solženjicina

Aleksandar Isajevič Solženjicin, ruski pisac, nobelovac i disident, rođen je u Kislovodsku, 11. decembra 1918. Pisac, dramaturg i istoričar, bio je član Srpske akademije nauka i umetnosti od 1994. i Ruske akademije nauka od 1997. Studirao je na Fizičko–matematičkom fakultetu u Rostovu na Donu. Po izbijanju Drugog svetskog rata dobrovoljno se prijavio u vojsku i napredovao do zapovednika artiljerijske brigade, ali je zbog pisama u kojima je indirektno kritikovao Staljina, uhapšen 1945. i kao oficir sovjetske vojske pravo s fronta prognan u Sibir. Rehabilitovan je 1956. ali je proganjan i kasnije, čak mu je oduzeto i državljanstvo, pa je emigrirao 1974. U Rusiju se vratio tek nakon dve decenije. Njegovo stavaralaštvo obeležilo je iskustvo iz sibirskih logora, koje je kao temu uveo u književnost. Najpoznatija njegova dela su knjiga Arhipelag Gulag, pripovetke Jedan dan Ivana Denisoviča, Matrjonini dani, romani U krugu prvom, Odeljenje za rak, Avgust Četrnaeste, Crveni točak, Rusija u provaliji, kritička autobiografija Borio se šut s rogatim, drame Gozba pobednika, Zarobljenici, Svetlost koja je u tebi... Solženjicin je dobio Nobelovu nagradu za književnost 1970. godine, kao najistaknutije ime književnog otpora sovjetskom totalitarizmu. Umro je u Moskvi, 3. avgusta 2008.

Umetnička obrada maraka: mr Marina Kalezić, akademski slikar

Spomenik prirode „Slapovi Sopotnice”

Slapovi Sopotnice nalaze se u jugozapadnoj Srbiji, u ataru istoimenog sela nadomak Prijepolja, na zapadnim padinama planine Jadovnik. U izvorišnom delu rečice Sopotnice, na dužini od oko 500 m, nataložene su moćne naslage bigra u vidu zaravnjenih lepezastih terasa. Terase su raspoređene u šest nivoa, a međusobno su odvojene odsecima različitog nagiba i visine. Između prve, najniže, i druge terase, nalazi se i najveći, 20 metara visok, vodopad. Slapovi Sopotnice smatraju se vodom najbogatijim u Srbiji.

Vlada Republike Srbije je na osnovu Studije zaštite koju je izradio Zavod za zaštitu prirode Srbije 2005. godine, donela Uredbu i proglasila Spomenik prirode Slapovi Sopotnice zaštićenim prirodnim dobrom I kategorije, od izuzetnog značaja.

dr Sava Simić, Zavod za zaštitu prirode Srbije

Spomenik prirode „Cerjanska pećina”

Spomenik prirode Cerjanska pećina nalazi se u okolini Niša u istočnoj Srbiji. Cerjanska pećina je složeni podzemni karstni sistem razvijen duž kanala u više nivoa, sa raznovrsnim pećinskim nakitom i složenim diverzitetom pećinske faune. Posebnu vrednost pećine čine retki pećinski ukrasi – heliktiti koji se, suprotno fizičkim zakonima i zemljinoj teži, formiraju i pružaju u svim pravcima usled uticaja specifičnih procesa kristalizacije. Novim otkrićima u Spomeniku prirode „Cerjanska pećina” utvrđena je povezanost pećine sa Kravljanskom jamom. Sa novootkrivenim kanalima dužina sistema Cerjanske pećine iznosi 7.149 m, što je čini drugom najdužom pećinom u Srbiji.

Vlada Republike Srbije je na osnovu Studije zaštite Zavoda za zaštitu prirode Srbije 1998. godine donela Uredbu o zaštiti Spomenika prirode Cerjanska pećina čime je pećina zaštićena kao prirodno dobro I kategorije od izuzetnog značaja.

dr Dragan Nešić, Zavod za zaštitu prirode Srbije

Umetnička obrada: Miroslav Nikolić

Posle osam godina posta Srbija je izborila odlazak na jedno veliko takmičenje, a uspeh je veći ako se zna da se naša reprezentacija plasmanom na Svetsko prvenstvo u Rusiju ponovo nalazi među 32 najbolje selekcije sveta. Ivanović i drugovi obradovali su naciju odličnim partijama na putu do Rusije, okončali su kvalifikacije ispred Republike Irske, Velsa i Austrije, a cela nacija se nada da će i na samitu najboljih selekcija na planeti pokazati da se Srbija nalazi u društvu koje zaslužuje. Na Svetskom prvenstvu u Rusiji selekcija koju vodi Mladen Krstajić nalazi se u Grupi E zajedno sa Brazilom, Švajcarskom i Kostarikom.

Prvu utakmicu naša reprezentacija igra 17. juna u Samari, a rival će joj biti Kostarika. Pet dana kasnije u Kalinjingradu Orlove očekuje duel sa Švajcarskom, a prava poslastica za fudbalsku planetu biće susret između Srbije i Brazila koji se igra 27. juna u Moskvi. Dve prvoplasirane selekcije izboriće plasman u nokaut fazu takmičenja. Prvo pojavljivanje samostalne Srbije bilo je na Svetskom prvenstvu u Južnoj Africi 2010. godine, gde smo ostvarili istorijsku pobedu protiv Nemačke, ali zbog spleta nesrećnih okolnosti i neočekivanih poraza od Gane i Australije nismo uspeli da prođemo grupu. I tada i sada ambicije su nam uvek velike, u skladu sa našom tradicijom i mentalitetom. San je naravno da se priredi pravo malo čudo i ponovi uspeh koji je nekad Jugoslavija ostvarila na prvom SP u Urugvaju 1930. kada smo osvojili treće mesto ili 32 godine kasnije kada su Šekularac i drugovi bili četvrti na planeti.

Svetsko prvenstvo u Rusiji biće, prema najavi domaćina, ali i FIFA, najbolje do sada organizovano prvenstvo. Novi stadioni, ogromno interesovanje navijača iz celog sveta i imena najvećih asova garantuju spektakl. Srbija želi da se pokaže u pravom svetlu, imamo igrače koji igraju u jakim evropskim ligama, one koji su gladni uspeha i u dresu sa najdražim grbom. Zbog toga i vera da će od 14. juna do 15. jula koliko traje SP u Rusiji cela nacija biti reprezentacija. Za Srbiju u Rusiji!

Stručna saradnja: Fudbalski savez Srbije

Umetnička obrada maraka: Jakša Vlahović, akademski grafičar

Beo zoo vrt primio je prve stanovnike davne 1936. godine, a danas se prostire na sedam hektara Beogradske tvrđave i ima više od 200 vrsta i 1200 životinja. Po broju prirodnih razmnožavanja beogradski zoološki vrt danas je na samom vrhu u Evropi. Bebi zoo vrt, u okviru Zoološkog vrta grada Beograda, izgrađen je 1995. godine i u njemu su tokom godina smeštane razne vrste mladunaca. Odmah je postao omiljeno mesto posetilaca, naročito najmlađih. Tu se deca druže sa patuljastim kozama i raznim drugim vrstama kojima je Bebi zoo vrt privremeni dom.

Patagonijska mara (Dolichotis patagonum)

Patagonijska mara je krupni južnoamerički glodar koji naseljava Argentinu, a prirodno stanište su mu šume. Pomalo nalik na zeca, ima prepoznatljive dugačke uši i dugačke udove. Odrasla mara dostiže između 69-75 cm sa repom od 4-5 cm, a teži 8-16 kg.

Parovi ostaju zajedno ceo život, često u grupama i od po 29 parova, što im omogućava bolju zaštitu od grabljivica. Dok jedan par obilazi svoje mlade, drugi parovi ih čuvaju kružeći oko legla. Pare se od avgusta do januara. Ženke plod nose 100 dana, a mlade na svet donose u jazbinama, u kojima može biti od jednog do 22 legla. Mladunčad u jazbini ostaju prve tri nedelje života, a nakon 13 nedelja spremni su za samostalan život.

Crni labud (Cygnus atratus)

Ptica crnog perja i jarko crvenog kljuna, naseljava jugoistok i jugozapad Australije. Može da naraste do 1,4 m a teži od 6-9 kg, sa rasponom krila u letu od 1,6 do 2 m.

Ove ptice ceo život provode sa istim partnerom. Gnezde se od februara do septembra, povremeno u velikim kolonijama. Obično ženka pravi gnezdo u koje polaže 5-6 jaja, na kojima sa mužjakom leži od 35 do 48 dana. Ptići gnezdo ne napuštaju prve 2-3 nedelje života. Za letenje su sposobni već sa šest meseci, ali uz roditelje ostaju oko devet meseci.

Crni labudovi su u 19. v. dospeli u razne zemlje kao ukrasne ptice, ali su vremenom pobegli i u divljini formirali stabilne populacije.

Arktički vuk (Canis lupus arctos)

Polarni, arktički ili beli vuk, nastanjuje Severnu Kanadu, Aljasku i delove Grenlanda, najnegostoljubivije polarne oblasti sveta, koje ne nastanjuju čak ni Eskimi. Belo krzno im je veoma meko i gusto, duge dlake. Uši su im okrugle i male, a njuška i udovi kraći, što im telo čini zdepastim. Surovi uslovi u kojima obitavaju doveli su do veoma izražene povezanosti unutar čopora, kojeg čini 7–10 jedinki, mada ih može biti i do 30.

Pare se u martu, a skotne vučice napuštaju čopor u potrazi za pogodnom jazbinom kako bi donele mladunce na svet. Pri rođenju, mladunci su slepi, gluvi i bespomoćni i potpuno zavise od majke. Tek nakon mesec dana od rođenja mali vukovi mogu da počnu da jedu meso, pa od tog trenutka i čopor počinje da učestvuje u njihovom odgoju.

Patuljasta koza (Capra hircus)

Patuljasta koza je mala rasa domaće koze, koja potiče iz zapadne Afrike, Kameruna. Vrlo inteligentna i živahna životinja skromnih zahteva, koja se izuzetno lako gaji, dostiže visinu od 40 (ženka) do 58 cm (mužjak), a može biti teška i do 40 kg. Na svet donese, nakon pet meseci nošenja, od 1-4 mladih koji, kao prave koze, odmah nakon rođenja skaču na noge, traže vime i sisaju majčino mleko.

Zbog svojih dobrih osobina patuljasta koza je atrakcija za najmlađe posetioce zoo vrtova, a u Beo zoo vrtu se nalazi slobodna, van kaveza.

Za motive maraka i koverata korišćene su fotografije Zorana Rajića, Marije Bojović i Nadežde Skočajić.

Stručna saradnja: Srboljub Aleksić, direktor Zoološkog vrta grada Beograda

Umetnička obrada: Nadežda Skočajić, dipl. grafičar

175 godina od rođenja Antona Koha

Anton Koh (Sombor, 7.1.1843. – Budimpešta, 8.2.1927.), nakon završetka studija u Pešti, od 1869. postaje saradnik geološkog instituta u Pešti i odlazi na usavršavanja u Beč i Bon (1869–1970). U Klužu je 1872. izabran za profesora geologije i mineralogije, a 1895. je izabran za akademika i prelazi u Budimpeštu, gde kao profesor geologije i paleontologije nastavlja svoj rad. Od 1864. počinje da analizira trahite i vodi geološka istraživanja Fruške gore. Tema njegove pristupne besede Mađarskoj akademiji nauka je bila geologija Fruške gore (predstavlja prvu monografiju i geološku kartu Fruške gore). Njegov naučni opus se ogleda na više polja: sastavio je pregled minerala Transilavije (1885), obradio tercijar Tran-silvanijskog basena (1894, 1900), bavio se analizom soli, dokumentovano pratio zemljotrese i analizirao meteorite Transilvanije; proučavao je geologiju Piliša i Višegradske gore. Poslednjih godina svog života istraživanja je usmerio na paleontologiju i istoriju geologije. U njegovu čast, 34 fosila nose njegovo prezime.

Stručna saradnja: dr Tivadar Gaudenji, sekretar Sekcije za istoriju geologije Srpskog geološkog društva

150 godina od rođenja Vladimira Dimitrijeviča Laskareva

Vladimir D. Laskarev (Birjuč, Rusija, 26. jun 1868 – Beograd, 10. april 1954), geolog i mineralog, završio je Univerzitet u Odesi, specijalizaciju u Beču i magistrirao u Odesi 1903. Doktorsku disertaciju odbranio je 1916. u Kijevu. Radio je kao profesor geologije na Univerzitetu u Odesi, a u Beograd je došao 1920. kao već poznati stručnjak sa bogatim iskustvom koje je stekao obilazeći brojne geološke lokalitete Evrope. Predavao je paleontologiju na Beogradskom univerzitetu. Glavna oblast proučavanja Laskareva bila je stratigrafija neogena i kvartara. Rukovodio je izradom detaljne geološke karte okoline Beograda. Uveo je termin „Paratetis“ u geološku literaturu i praksu. Dopisni član Srpske kraljevske akademije postao je 1932. godine, a pravi 1947. Od 1948. bio je redovni član Srpske akademije nauka. Bio je upravnik novostvorenog Geološkog instituta Srpske akademije nauka (1947), počasni član Mineraloškog društva u Petrogradu, član Volinskog društva prirodnjaka i Dnjestrovskog društva prirodnjaka.

Stručna saradnja: Srpska akademija nauka i umetnosti

Umetnička obrada: Anamari Banjac, akademski slikar

150 godina od rođenja Stevana Boškovića

Stevan Bošković (Zaječar, 10. maj 1868 – Beograd, 9. maj 1957) bio je utemeljivač Vojnogeografskog instituta i njegov načelnik od 1901. godine, kao i suosnivač Geografskog društva, sa Jovanom Cvijićem, 1910. Školovao se u Zaječaru, Kragujevcu i Beogradu (1886–1889), a zatim u Petrogradu, na Vojno-topografskoj školi, Nikolajevskoj generalštabnoj akademiji i Glavnoj astronomskoj opservatoriji Ruske akademije nauka, u Pulkovu, (1892–1899). Po povratku u Srbiju 1900. godine, kao načelnik Geografskog odeljenja Generalštaba, radio je na trigonometrijskoj mreži Kraljevine Srbije. U Zagrebu je 1919. godine učestvovao u osnivanju Društva geometara Kraljevine SHS, bio izabran za predsednika i, kasnije, doživotnog počasnog člana. U čin generala je unapređen 1923. godine, a 1929. je osnovao Višu geodetsku školu Vojnogeografskog instituta. Izabran je za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije 1932. godine, a od 1955. za redovnog člana Srpske akademije nauka.

150 od godina rođenja Mihaila Petrovića Alasa

Mihailo Petrović Alas (Beograd, 24. april 1868 – Beograd, 8. jun 1943) školovao se na Velikoj školi u Beogradu (1885–1889) i, kao prvi stranac, u prestižnoj École Normale Supérieure u Parizu. Akademsku diplomu iz hemije stekao je 1891, iz matematike 1892, a iz fizike 1893. godine. Doktorat iz matematike odbranio je 1894. i iste godine postao profesor Velike škole (današnjeg Univerziteta u Beogradu), gde je 1895. osnovao Matematičku biblioteku. Za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije izabran je 1897. Objavio je 14 monografija i oko 260 naučnih radova, uz niz književnih i istorijskih spisa. Od osnivanja Beogradskog univerziteta 1905. bio je redovan profesor, a dekan Filozofskog fakulteta u dva maha 1908–1910. godine. Impozantno svestran, izumeo je daljinar (1910), specijalno svrdlo (1913), brojčanik večitog kalendara (1917) i podmornički dubinomer (1918). Učestvovao je u naučnoj ekspediciji na severni polarni krug 1931. i 1933, a na južni 1935. Mobilisan je 1941, u 73. godini života, potom zarobljen, a iz zarobljeništva je pušten nedugo pred smrt.

Stručna saradnja: Srpska akademija nauka i umetnosti

Umetnička obrada: Anamari Banjac, akademski slikar

Zbog geografskog položaja, prirodnih lepota oličenih u banjama, jezerima, planinama i selima, te velikog broja međunarodnih kulturnih događaja, Srbija je privlačna sve većem broju turista.

Najstarija turistička destinacija i najposećenija planina u Srbiji, Zlatibor, ove godine obeležava 125 godina organizovanog turizma, s podsećanjem na 20. avgust 1893. godine kada je ovde utemeljena turistička delatnost. Tog dana je na narodnom okupljanju kod zlatiborskog izvora Kulaševac kralj Aleksandar Obrenović dopustio da se ovde ozida česma i taj izvor preimenuje u Kraljevu vodu, iz koje se i sada osvežavaju turisti Zlatibora. Ova česma je prvi zidani objekat na planini, posle čije gradnje kreću masovnije turističke posete i podizanje letnjikovaca za odmor.

Početkom 20. veka na Zlatibor dolazi još jedna krunisana glava, kralj Petar I Karađorđević, da traži leka za svoje zdravlje, a potom i da se odmara. Tada se ovde gradi prvi hotel – „Kraljeva voda”, pekara, vile. U međuratno doba niču turistička zdanja na četiri lokaliteta: u Ribnici, Kraljevoj Vodi, na Palisadu i Oku. Odmor na Zlatiboru postaje pitanje prestiža beogradske gospode.

Poratno vreme donosi sindikalni turizam, gradnju vikendica i hotelski biser „Palisad” u kome se tadašnja vlast rado provodila. Danas je Zlatibor moderno turističko mesto sa nizom sadržaja, apartmanskim kompleksima i desetinama savremenih hotela, za potpun odmor tokom cele godine. Destinacija u trendu, sa sve više stranaca, koja upravo obara rekorde u poseti (270.000 posetilaca godišnje) u svojoj 125 godina dugoj istoriji turizma. Ovde je i Ski centar „Tornik”, zatim najveći zabavni „Dino park”, avantura parkovi, Stopića pećina s bigrenim kadama, vodopad u Gostilju, Muzej „Staro selo” u Sirogojnu, pruga uskog koloseka „Šarganska osmica” u obližnjoj Mokroj Gori... A glavna atrakcija čija je gradnja nedavno počela – panoramska „Gold gondola”, najduža jednožična na svetu – uskoro će sa 55 kabina spojiti centar Zlatibora sa najvišim vrhom Tornikom.

Za motive marke i koverta korišćene su fotografije TO „Zlatibor” i Nadežde Skočajić

Stručna saradnja: Vladimir Živanović, direktor TO „Zlatibor”

Umetnička obrada marke: Nadežda Skočajić, akademski grafičar

U neposrednoj blizini Požarevca, na samoj desnoj obali Velike Morave, knez Miloš Obrenović je 1858. podigao letnjikovac za svoju ženu i decu. Uz konak je podigao i nekoliko štala u kojima je držao svoje konje, možda jedine privatne konje u Srbiji turskog vremena.

Ovo imanje, nazvano Morava, i sve konje na njemu, 1860. knez Miloš je poklonio državi. Ergela, koja je tada bila druga po veličini u Srbiji, ušla je u sastav Zavoda za konjarstvo Dobričevo kod Ćuprije. Uprava Zavoda je kasnije premeštena u Požarevac, a potom na Miloševo imanje Morava, koje je knez Mihailo Obrenović, u čast majke Ljubice nazvao Ljubičevo.

Početkom 20. veka, Ljubičevo je bilo konjarska institucija evropskog ranga, sa oko 500 grla plemenite rase, pastuvima iz Carigrada i omicama iz Austrije. Tokom decenija, ergela je preživela brojne nedaće nacionalne istorije, ali je uvek nakon teških dana dolazio preporod. U više navrata je pretrpela pustošenja, a 1965. godine je obnovljena na inicijativu konjičkog kluba Veljko Dugošević.

Obnavljanje ergele bilo je podstaknuto i održavanjem Ljubičevskih konjičkih igara, međunarodne sportsko-turističke manifestacije koja je nastala još 1964. godine, kao odraz tradicije naroda stiškog i pomoravskog kraja, i njegove večne ljubavi prema plemenitoj životinji – konju.

Svečani defile učesnika kroz grad obeležava početak Ljubičevskih konjičkih igara. Pre parade, prethodni vitez Ljubičevskog višeboja predaje na čuvanje sablju gradonačelniku Grada Požarevca, koji je nakon završetka Igara predaje novom pobedniku Ljubičevskog višeboja.

Pored galopskih i kasačkih trka, daljinskog jahanja (endurance), takmičenja u preskakanju prepona, voltižovanja dece, izložbe konja i trka zaprega, ova manifestacija ima i jedinstveno takmičenje u svetu – Ljubičevski višeboj. U ovom takmičenju, hrabri vitezovi na konjima nadmeću se u pet tradicionalnih disciplina: gađanje topuzom, strelom, kopljem, seča sabljom i kurirsko jahanje. Pobedniku pripada titula Viteza Ljubičeva, crveni viteški plašt i sablja.

Stručna saradnja: Sandra Šarčević, dipl. geograf-turizmolog, Turistička organizacija Grada Požarevca i Jelena Vukazić, dipl. filolog, direktor Turističke organizacije Grada Požarevca.

Stručna saradnja: Vladimir Živanović, direktor TO „Zlatibor”

Umetnička obrada marke: mr Boban Savić, akademski slikar.

Manastir Resava, danas poznatiji pod imenom Manasija, zadužbina je despota Stefana Lazarevića, srpskog vladara, sina kneza Lazara i kneginje Milice, viteza Reda Zmaja, prosvetitelja i pokrovitelja umetnosti i kulture.

Ubraja se u vrhunska ostvarenja srpske arhitekture kasnog srednjeg veka, a njegovu posebnost predstavlja utvrđenje, osmišljeno po svim pravilima srednjovekovne fortifikacije i sagrađeno sa ciljem da brani manastirsko naselje. Po svedočenju Konstantina Filozofa, gradnja manastira je počela 1407. a završena 1418. Gradnjom manastira sa hramom Svete Trojice despot je želeo da za života podigne sebi grobnu crkvu-mauzolej.

Crkva Sv. Trojice, središnji objekat manastira, pripada grupi moravskih spomenika razvijenog tipa, a neposredni uzor za ovu građevinu bio je mauzolej kneza Lazara. Tako je u Resavi usvojen plan razvijenog upisanog krsta kombinovanog sa trikonhosom, prethodno već ostvaren u Ravanici i Ljubostinji. Raznorodni elementi i graditeljska iskustva, pre svega despotovog vremena ali i nemanjićkih zadužbina, na izuzetan način spojeni su u crkvi Sv. Trojice u skladnu celinu. Naos je pravougaone osnove, na istočnoj strani završen trodelnim oltarskim prostorom sa iznutra polukružnim apsidama.

Spolja, središnja apsida je petostrana dok su bočne trostrane. Priprata manastirske crkve kvadratne je osnove, a njena širina odgovara širini naosa. Gornja svodna konstrukcija izvedena je, kao i u naosu, u obliku razvijenog upisanog krsta. U unutrašnjosti priprate delimično je sačuvan kameni pod izrađen od belog mermera, zelene serpentinske breče i crvenog krečnjaka. Živopis Manasije po svojoj lepoti spada među najznačajnija ostvarenja u srednjovekovnom srpskom slikarstvu. Najbolji živopisci onoga doba oslikali su freske izvanredne lepote, aristokratske elegancije, raskošnog kolorita i istančane duhovne poruke.

Motiv na marki: manastirska crkva Sv. Trojice sa ostacima trpezarije i kulama utvrđenja u pozadini. Motivi na vinjetama: Centralna vinjeta tabaka – ktitorska freska na zapadnom zidu naosa; Donja vinjeta – freska Sveti ratnici Areta, Nestor i Nikita, severna pevnica; Gornja vinjeta – freska Silazak Sv. duha na apostole, ulaz u naos; Vinjete levo i desno u tabaku – manastir Manasija.

Stručna saradnja: Srpska pravoslavna crkva, Eparhija braničevska

Umetnička realizacija: Nadežda Skočajić, akademski grafičar

Sedamdesetogodišnji put prijateljskih i partnerskih diplomatskih odnosa, punih međusobnog poverenja i razumevanja između Srbije i Indije, započeo je 8. decembra 1948, svega godinu dana nakon što je proglašena nezavisnost Republike Indije – kruna borbe indijskog naroda i učenja velikog Mahatme Gandija da je konačnu pobedu moguće izvojevati nenasilnim aktivizmom, mirnim načinom i bez prolivanja krvi.

Pokret nesvrstanih zemalja bio je forum u kome su, posle uspostavljanja diplomatskih odnosa, tadašnja SFR Jugoslavija i Republika Indija ostvarile blisku saradnju i profilisale se kao značajni faktori međunarodnog mira i stabilnosti. Ostaće zabeležene reči indijskog premijera Džavaharlala Nehrua izrečene tokom posete Beogradu 1955. godine: Razdaljina koja nas deli nestala je u susretu naših misli i položeni su temelji za prijateljstvo koje će, verujem, biti trajno.

U decenijama koje su usledile nizali su se brojni susreti koji su doprineli jačanju bilateralne saradnje, kao i položaja dve zemlje na međunarodnom planu. Poseta Indiji tada premijera, danas predsednika Republike Srbije Aleksandra Vučića radi učešća na Vibrant Gujarat Summit januara 2017. godine, zvanična poseta prvog potpredsednika Vlade i ministra spoljnih poslova Ivice Dačića maja 2018. godine, kao i potpredsednika Republike Indije Venkaiaha Naidua Srbiji septembra 2018. godine, predstavljaju izraz neospornog opredeljenja dve zemlje da nastave putem intenzivnog bilateralnog dijaloga i jačanja sveukupne saradnje. Republika Srbija i Republika Indija međusobno su pružale ruku prijateljstva i solidarnosti u najtežim trenucima, a nastojanja za poštovanje međunarodnog prava i principa teritorijalnog integriteta i suvereniteta država, zajednički su imenitelj spoljne politike obe države i u decenijama koje dolaze.

Motivi na markama: Nikola Tesla, Svami Vivekananda

Stručna saradnja: Ministarstvo spoljnih poslova Republike Srbije

Umetnička realizacija maraka: marka „Nikola Tesla“ – mr Boban Savić, akademski slikar; marka „Svami Vivekananda“ – indijska umetnica Gulistaan

„Radost Evrope” je najveća i najstarija međunarodna manifestacija dečjeg stvaralaštva, ustanovljena davne 1969. godine povodom Svetskog dana deteta. Svake godine, početkom oktobra, u Beograd stižu deca iz mnogih zemalja Evrope – da igraju, pevaju, glume, izlažu svoje likovne radove, a pre svega da se druže i dobro zabavljaju. Skoro da nema evropske zemlje čija deca, u ovih 49 godina trajanja manifestacije, nisu bila gosti Beograda.

Deo manifestacije „Radost Evrope” od 1998. čini i Međunarodni likovni konkurs „Radost Evrope”, koji je takmičarskog karaktera. Vremenom je konkurs prerastao granice Evrope, objedinivši decu i mlade iz celog sveta, a Dečji kulturni centar Beograd dobio je na taj način bogat fundus likovnih radova koji nose u sebi neprocenjive likovne vrednosti iz raznovrsnih kulturnih sredina. Snaga dečjeg likovnog izraza je opšte poznata i krije u sebi veliku lepotu neposredne istine, koja je nasušno potrebna savremenoj civilizaciji. Sve je više likovnih ateljea po svetu koji rade isključivo sa decom. Sve je više likovnih pedagoga i vaspitača koji se trude da ne bombarduju dečja čula i um, već da stvore prostor za unutrašnji život dece, gde će ona da maštaju, kreiraraju, stvaraju, u odsustvu mentalne buke. Likovna kreativnost kod dece je estetski događaj u kome je ovaploćena emocionalno-kognitivna komponenta, umotana u zamršeno klupko mnogobrojnih emocija.

Iz godine u godinu, nagrađeni radovi svedoče o autentičnosti vizuelne kulture detinjstva, razvijajući senzibilitet kako publike, tako i stručne javnosti za ovaj oblik likovnog izraza. Na nagradnom likovnom konkursu nagrađuju se radovi dece uzrasta od četiri do osamnaest godina u pet starosnih kategorija. Najbolji dečji radovi svoje mesto nalaze i na prigodnoj poštanskoj marki „Radost Evrope”.

Motiv na marki je crtež Teodore Despotović (7 god, Srbija). Autori crteža na vinjetama su: Svetla Strnad Ornik (8 god, Slovenija), Heer Čauhan (9 god, Indija), Kuentin Peng (6 god, Kina), Aleksandra Radujko (14 god, Srbija), Nataša Vlahović (4 god, Srbija), Teodora Tuibin (8 god, Srbija), Daniela Bila (8 god, Slovačka). Autori crteža na koverti su: Petr Ageev (5 god, Rusija) i Đurđa Vasić (5 god, Srbija).

Stručna saradnja: Lidija Seničar, urednik likovnog konkursa, Dečji kulturni centar Beograd.

Grafička obrada marke: Jakša Vlahović, akademski grafičar.

Društvena filatelija je koncept kolekcioniranja koji je doskora postojao u okviru različitih izlagačkih grupa, ali nije bio prepoznat kao klasa za sebe. Uopšteno govoreći, efemerije u zbirkama poštanske istorije, aerofilatelije i tematske filatelije sadrže komponente socijalnih aspekata. Različiti službeni dokumenti, razglednice, karte brodskih i avio-kompanija, derivativni materijal poštanskog saobraćaja i slično, ne samo da su prikladni za kolekcioniranje već, često, unapređuju izabranu temu. Okvir za uključivanje pomenutog materijala u filatelističku kolekciju jeste ideja povezivanja društveno-ekonomske istorije sa istorijskim sadržajem filatelije. Cilj društvene filatelije je da se predstavi istorijski narativ, ili ilustruje relevantnost i uticaj poštanskog sistema u društvu.

Radiogram je formalizovana pisana poruka prenesena putem ra-dija. Takođe je poznat kao radio-telegram ili radio-telegrafska poruka. Radiogrami koriste standardni format poruke, formu i radiotelefonske i/ili radiotelegrafske procedure. Radiogram se prenosi preko jednog ili više radio-operatora sve do operatora (PTT) koji se bavi dostavom sadržaja radiograma do odredišta.

U prvoj polovini XIX veka, prenos poruka na velike udaljenosti putem radija doneo je velike koristi trgovini, industriji, berzi, žurnalistici i umetnosti.

Filatelističke zbirke istorijskih, socijalnih i specijalnih studija, mogu sadržati i radiograme – poruke prenesene radio putem, ispisane na posebnim radio-telegrafskim blanketima.

Stručna saradnja: Vojislav Begović.

Umetnička obrada marke: Marija Vlahović, akademski grafičar.

Božić je jedan od najznačajnijih i najradosnijih hrišćanskih praznika, zajednički praznik svih pravoslavnih i katoličkih vernika. Razlika je samo u datumu kada se on slavi. Pravoslavci ga slave 7. januara, a katolici 25. decembra, ali je njegova poruka istovetna – poruka mira i ljubavi.

Božić se kod nas slavi tri dana. To je pre svega porodični praznik, a običaji vezani za njega su brojni. Na dan uoči Božića, Badnji dan, unosi se badnjak od hrastovog drveta u kuću, pali se kandilo i prostire slama u koju se stavljaju slatkiši, suve šljive, orasi, šećer i novčići. Slama simbolizuje jasle u kojima je Isus rođen. Badnjak je simbol dugovečnosti i čvrstine trajanja hrišćanstva, kao i topline ljubavi koju nam Hristos donosi svojim rođenjem i dolaskom na zemlju. Na sam dan Božića, rano ujutru, zvone zvona na pravoslavnim hramovima i objavljuju rođenje Hristovo. Narod odlazi u crkvu na božićnu liturgiju i svi se pozdravljaju rečima „Hristos se rodi” i „Vaistinu se rodi”.

Na markama i koverti prikazana je scena Rođenja Isusa Hrista, freska iz manastira Sopoćani iz 13. veka. Kao jedna od najlepših fresaka toga doba, predstavlja umetnički, a pre svega koloristički vrhunac u našoj kulturnoj istoriji.

Marka nominale 23 dinara: detalj rođenja Isusa Hrista, iz scene Rođenje Isusa Hrista, manastir Sopoćani, 13. v.

Marka nominale 100 dinara: detalj kupanja Isusa Hrista, iz scene Rođenje Isusa Hrista, manastir Sopoćani, 13. v.

Stručna saradnja: Verica Stanković, istoričar umetnosti, konzervator, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture – Beograd.

Grafička obrada maraka: Nadežda Skočajić, akademski grafičar.

Termin sinagoga grčkog je porekla i označava jevrejsku opštinu, odnosno mesto okupljanja članova jevrejske zajednice. Na hebrejskom jeziku termin koji označava sinagogu je bet kneset, a koristi se i izraz bet hatefila (kuća molitve). Za izgradnju sinagoge kao verskog objekta, nema posebnih građevinskih, arhitektonskih ili estetskih uslova i pravila – to može da bude bilo koja kuća u vlasništvu lokalne jevrejske zajednice.

Kamen temeljac sinagoge aškenaskog obreda u Beogradu, Sukat Šalom, projektanta Milana Šlanga, u ulici Maršala Birjuzova 19, položio je kralj Aleksandar Karađorđević, a zgrada je sazidana 1925. Osveštana je nakon oslobođenja 1944. i danas je u redovnoj upotrebi kao sinagoga.

Sinagoga aškenaskog obreda u Novom Sadu, u Jevrejskoj ulici 11, sazidana je 1906. kao peta sinagoga u Novom Sadu, i to na istoj lokaciji kao prethodne četiri. Delo je budimpeštanskog arhitekte Lipota Baumhorna. Osveštana je po oslobođenju i bila je u funkciji do 1975, da bi 1991, nakon temeljne restauracije, postala reprezentativna koncertna dvorana.

Subotička sinagoga podignuta je 1902. prema projektu budimpeštanskih arhitekata Marcela Komora i Deže Jakaba. Skladna monumentalna građevina u stilu secesije, obogaćena je konstruktivnim inovacijama – centralna kupola, visoka 40 metara, počiva na gvozdenoj konstrukciji od osam gvozdenih stubova. Tri ulazna portala vode u narteks, iznad koga je prostor za žene, a četiri stepeništa na galeriju. U prizemlju ima 850, a na galeriji 550 mesta.

Za spomenik kulture od posebnog značaja u Srbiji, Subotička sinagoga proglašena je 1991. Konzervatorsko-restauratorski radovi obavljani su 1980–1993. Obimnim radovima od 2003. potpuno je vraćen spoljni izgled iz 1902, a radovi u celini okončani su 2018.

Subotičku sinagogu, kojom danas upravljaju grad, Jevrejska opština i Nacionalni savet Mađara, poseti 10.000 turista godišnje.

Stručna saradnja: Vojislava Radovanović, muzejski savetnik i upravnik, Jevrejski istorijski muzej u Beogradu.

Likovna obrada maraka: Miroslav Nikolić.

U 2018. godini obeležava se stogodišnjica kraja Prvog svetskog rata i oslobođenja Srbije od strane francusko-srpske vojske. Oslobodilački pohod srpske i francuske vojske, nakon herojskog proboja Solunskog fronta 15. septembra 1918. okončan je oslobođenjem Srbije i kapitulacijom bugarske, odnosno austro-ugarske vojske, a danas se smatra jednim od temeljnih elemenata na kojima se zasniva tradicionalno prijateljstvo između Srbije i Francuske.

Naime, u periodu od 15. septembra do 1. novembra 1918. godine srpska i francuska vojska probile su Solunski front, primorale na kapitulaciju bugarsku i austro-ugarsku armiju. U svom pobedonosnom pohodu zajedničke snage Srba i Francuza zauzele su, 25. septembra Štip, 26. septembra Veles, Skoplje 29. septembra, oslobodile Vranje 5. oktobra, Leskovac 7. oktobra, Niš 12. oktobra, 25. oktobra Jagodinu, 26. oktobra Kragujevac, 29. oktobra Požarevac, 30. oktobra Smederevo i konačno 1. novembra 1918. godine i Beograd.

Ova vojna operacija udruženih armija Francuske i Srbije bila je veoma značajna i za slom Centralnih sila na zapadnom frontu. Bugarska je potpisala primirje 29. septembra dok je austrougarska armija primirje potpisala 3. novembra, a kapitulacija Nemačke carevine 11. novembra dovela je do završetka Prvog svetskog rata.

U oslobođenju Srbije 1918. godine, francuskom vojskom komandovali su generali Franše d’Epere, Prosper Anri i Žuino-Gambeta a srpskom vojskom generali: Mišić, Stepanović i Vasić.

Motivi na markama: 1. Vojvoda Stepa Stepanović, u pozadini: Na Solunskom frontu, pred oslobođenje Bitolja, u jesen 1916. godine; 2. General Franše d’Epere, u pozadini: regent Aleksandar Karađorđević sa generalom Franše d’Epereom, vojvodom Živojinom Mišićem i generalom Petrom Bojovićem na položaju Jelak, Solunski front, 1918; 3. Vojvoda Živojin Mišić, u pozadini: Dunavska divizija na maršu posle Gruništa, 1917. godine (autor fotografije Dragomir Glišić). 4. Ulazak francuskog generala Ogista Šarla Tranijea u oslobođeno Prokuplje, oktobar 1918. godine (autor fotografije Dragomir Pavlović); 5. Vojvoda Petar Bojović, u pozadini: regent Aleksandar Karađorđević sa generalom Petrom Bojovićem i srpskim oficirima na slavi na Solunskom frontu; 6. General Pol Prosper Anri, u pozadini: vojvoda Živojin Mišić uručuje orden Belog orla francuskom generalu Prosperu Anriju, 1918.

Stručna saradnja: potpukovnik dr Dalibor Denda, naučni saradnik, Institut za strategijska istraživanja Univerziteta Odbrane; Uprava za tradiciju, standard i veterane Ministarstva odbrane Republike Srbije; Vojni muzej u Beogradu. Umetnička obrada: Nadežda Skočajić, akademski grafičar.

Nemerljiv doprinos u lečenju ratnika i civila, razvoju medicinske nauke i prakse tokom Prvog svetskog rata, uz 409 lekara i 203 medicinara srpskog saniteta, dale su i strane lekarske misije – engleska, francuska i ruska. U pomoć srpskim lekarima dolazile su ekipe lekara Crvenog krsta, ali i pojedinci – dobrovoljci.

Najveću zaslugu za suzbijanje epidemija tri tifusa, koji je pokosio 58% srpskih lekara i medicinskog osoblja (medicinari, bolničari, dobrovoljne bolničarke) imala je engleska misija na čelu sa dr Vilijamom Hanterom. Bez pomoći stranih lekara, epidemije tifusa bi teško bile suzbijene, a broj umrlih (oko 135.000) bio bi daleko veći.

Imena srpskih i stranih lekara koji su dali doprinos radu srpskog saniteta u Prvom svetskom ratu i danas se pominju sa najvećim pijetetom.

Prof. dr Vojislav J. Subbotić - (1859–1923)

Osnivač i dekan Medicinskog fakulteta u Beogradu, šef hirurškog odeljenja ODB u Beogradu, otac srpske hirurgije. Medicinu je studirao u Beču i Parizu. Za vreme Prvog srpsko-turskog rata, 1876, dobrovoljac u borbama na Drini. U Srpsko-bugarskom ratu i u balkanskim ratovima vojni hirurg u Beogradu. U Prvom svetskom ratu operiše ranjenike u Beogradu i Nišu. Po prelasku Albanije, odlazi u Pariz i London gde je srpski delegat u savezničkoj komisiji. Početkom 1918. dolazi na Solunski front i radi u I poljskoj hirurškoj bolnici u Dragomancima.

Šinu za imobilizaciju butnjače konstruisao je 1916, a njegova metoda reparacije povređenih krvnih sudova je korišćena sve do Korejskog rata (1954). Dobio je najviše nagrade, odlikovanja i priznanja. Bio je predsednik Srpskog lekarskog društva.

Dr Vilijam Hanter - (1861–1937)

Komandant engleske vojne misije u Srbiji tokom epidemija tri tifusa, 1915, predložio je mere kojima je sprečeno širenje epidemija. Od 16. marta sve predložene mere počele su da se preduzimaju širom Srbije, u vojsci i u građanstvu. U Kragujevcu je 25. marta postavljen pokretni železnički dezinfektor, a 6. aprila isti takav i u Nišu; u međuvremenu, 2. aprila, formiran je prvi engleski sanitetski voz za vakcinaciju.

Uz prekid železničkog saobraćaja i ukidanje vojničkih odsustava, započeta je i depedikulacija pomoću srpskog bureta. Rezultat svih tih aktivnosti bio je radikalan preokret u borbi protiv pegavca i vašljivosti, tako da je epidemija ugušena već 17. maja. Rad Hanterove misije ubedljivo je pokazao kakav je efekat preventivnih mera kad se one istovremeno primene na celoj ugroženoj teritoriji.

Dr Miloš Đ. Popović - (1876–1954)

Završio medicinski fakultet u Beču 1901. godine. Osniva 1904. prvu vojnu zubnu stanicu pri Opštoj vojnoj bolnici u Beogradu, drugu 1909. pri Moravskoj Stalnoj Vojnoj bolnici u Nišu. Autor prvih knjiga na srpskom jeziku o stomatologiji.

Osnovao je Društvo trezvenosti 1901, Savez trezvene mladeži 1907, Savez izvidnika i planinki 1911 i Društvo lekara i apstinenata 1911 godine. U Vodenu, na Solunskom frontu, osniva 1. januara 1917, pri Rekonvalescentnom odeljenju, zubnu stanicu koja se razvila u zubnu kliniku. Po okončanju rata, 1919, organizuje Državno odeljenje za zaštitu dece u Ministarstvu socijalne politike.

Dr Edvard Rajan - (1883–1923)

Dr Edvard Rajan, šef misije američkog Crvenog krsta u Srbiji, u Beograd dolazi u septembru 1914. U martu 1915. dr Rajan je organizovao misiju za borbu protiv epidemije pegavca u Beogradu. Za vreme ove epidemije dr Rajan je oboleo od teškog oblika pegavog tifusa. Dr Rajan i njegovo osoblje izvršili su preko 8.000 operacija i koordinirali program pomoći Crvenog krsta za hiljade srpskih izbeglica, rasutih po celoj zemlji. Umro je 18. septembra 1923, podlegavši malignoj malariji.

Za zasluge pružene srpskom narodu tokom Velikog rata odlikovan je francuskim ordenom Viteza Legije časti i srpskim Ordenom Belog orla.

Prof. dr Mihailo Mika Petrović - (1863–1934)

Osnivač hirurškog odeljenja Vojne bolnice u Nišu, hirurg konsultant u I poljskoj bolnici u Dragomancima na Solunskom frontu, u kojoj se istakao kao ratni hirurg i neumorni operator. U balkanskim i Prvom svetskom ratu Petrović je postao vrhunski hirurg. U ratnu hirušku doktrinu uveo je dosta novina, a jedna od njih je i postupak sa ratnom ranom po svim principima asepse i antisepse. Bio je i profesor hirurgije na Medicinskom fakultetu u Beogradu i predsednik Srpskog lekarskog društva.

Posle smrti njegovo srce ugrađeno je u zid hirurške sale Glavne vojne bolnice u Beogradu. Na njegovoj urni zapisano je: Duša Bogu, telo zemlji, a srce hirurgiji. Nosilac je 17 odlikovanja i ordena, među kojima je i Orden francuskog Ratnog krsta sa palmom.

Prof. dr Ludvik Hiršfeld - (1884–1954)

Dr Ludvik Hiršfeld u Srbiju dolazi februara 1915. i na sopstveni zahtev upućen je u Valjevo gde organizuje sistematsku dezinfekciju i depedikulaciju čitave varoši, zahvaljujući čemu epidemija tifusa jenjava. Po prelasku Albanije, na Solunskom frontu radi kao glavni bakteriolog srpske vojske. Izolovao je 1916. izazivača paratifusa C, koji se danas naziva Salmonella hirszfeldi. Pentavalentnom vakcinom, koju je proizveo 1917, prvi je vakcinisan vojvoda Mišić, potom članovi štaba, oficiri, te preko 110.000 boraca.

U Srpskoj bolnici Prestolonaslednika Aleksandra, 1918, organizovao je prvi bakteriološki kurs za sanitetske oficire i medicinare. Posle proboja Solunskog fronta dr Ludvik Hiršfeld je postavljen za šefa bakteriološkog odeljenja Vojne bolnice u Beogradu. Odlikovan je Ordenom Svetog Save trećeg reda i Ordenom Belog orla sa mačevima.

Umetnička obrada maraka: mr Marina Kalezić, akademski slikar.

Stručna saradnja: dr Zoran Vacić, Srpsko lekarsko društvo.

Tokom borbi za oslobođenje Srbije u Prvom svetskom ratu, nakon proboja Solunskog fronta 15. septembra 1918, vojska Kraljevine Srbije je, u svom napredovanju, oktobra 1918. prešla Drinu, Savu i Dunav, i oslobodila Srem, Banat, Bačku i Baranju.

Od 3. novembra 1918. u Novom Sadu javno deluje Srpski narodni odbor, predvođen Jašom Tomićem, koji je imao ulogu centralnog privremenog organa vlasti za vojvođanska područja, jer su organi vlasti Austro-Ugarske prestali da funkcionišu, a Mađarska se otcepila od Austrije 30. oktobra 1918. čime je ta država prestala da postoji.

Srpski narodni odbor je 17. novembra sazvao Veliku narodnu skupštinu Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena iz Banata, Bačke i Baranje. Biran je jedan poslanik na hiljadu stanovnika, a pravo glasa imali su stariji od 18 godina, muškarci i žene. Skupština je bila višenacionalna i višestranačka, a održana je 25. novembra u Novom Sadu. Među 757 poslanika bilo je i sedam žena. Poslanici skupštine zastupali su 211 opština iz Banata, Bačke i Baranje, a sednici su prisustvovali i članovi odbora iz Novog Sada, srpski i francuski oficiri koji su se zatekli u Novom Sadu, kao i predstavnici Srema koji su, dan ranije, na Velikom narodnom zboru u Rumi doneli slične odluke za Srem.

Velika narodna skupština donela je sledeće odluke: 1. Odluku o otcepljenju Banata, Bačke i Baranje od Ugarske; 2. Odluku o prisajedinjenju ovih teritorija Kraljevini Srbiji. Dopunske odluke tiču se zaštite prava neslovenskih manjina, zaštite prava Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena koji će ostati na području Mađarske, te izbora Velikog narodnog saveta koji će postaviti Narodnu upravu za Banat, Bačku i Baranju.

Posebna delegacija skupštine predala je odluke Vladi u Beogradu i regentu Alek¬sandru Karađorđeviću. Prvodecembarskim aktom 1918. stvorena je Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, što znači da su i vojvođanske oblasti u novu državu ušle u sastavu Kraljevine Srbije.

Motiv na bloku: Velika narodna skupština u Novom Sadu 25. novembra 1918, Anastas Bocarić, ulje na platnu, 1927. (Vlasništvo Gradskog muzeja u Subotici, u trajnoj postavci Muzeja Vojvodine).

Motiv na koverti: tradicionalni grb Vojvodine i grb Kraljevine Srbije.

Stručna saradnja: dr Drago Njegovan, direktor Muzeja Vojvodine.

Grafička obrada bloka: Nadežda Skočajić, akademski grafičar.

Crvena Jabuka je planinsko selo smešteno u dolini gornjeg toka reke Tetošnice, stisnuto planinama Tumba, Talambas i Crni Vrh, neposredno uz granicu sa Bugarskom u jugoistočnom delu opštine Babušnica.

Po predanjima, naselje je nastalo u 12. v. na ostacima latinskog naselja i jedno je od najstarijih u Lužničkom kraju. Do oslobođenja od Turaka 1877. selo je bilo u sastavu Trnskog sreza, da bi kasnije bilo u Vlasotinačkom, a od 1900. godine u Lužničkom srezu u opštini Babušnica.

Do 1868. selo nije imalo crkvu jer su Turci dvadeset godina ranije spalili bogomolju na seoskom groblju. U to vreme Crvena Jabuka je bila ekonomski jako i brojno naselje, pa je sultan Abdul Azis 3. oktobra 1867. odobrio izgradnju crkve, koja je sagrađena za nepunih godinu dana u središtu sela, u blizini škole. Prilikom kopanja temelja, otkrivena je građevina za koju se pretpostavlja da potiče iz doba cara Konstantina, pa je hram nazvan po njemu i carici Jeleni. Završena je i osvećena 3. juna 1868, od kada se i slavi Konstantinovdan.

Sveto Jevanđelje, koje se danas nalazi u Narodnom muzeju u Babušnici, crkvi su darivali 1889. sveštenik iz Strelca Milan Rakić i trgovac iz Crvene Jabuke David Petković, narodni poslanik u sazivu Skupštine 1878. Prilikom posete novooslobođenim krajevima, kralj Aleksandar Obrenović darivao je 12. oktobra 1892. veliko zvono crkvi i malo zvono školi u Crvenoj Jabuci.

Ikonostas crkve izrađen je u duborezu, a na pročelju se nalazi krst sa uklesanom godinom gradnje. U blizini crkve je spomen obeležje „Plamen u kamenu”, izrađeno 1989. u spomen svim Crvenojabučanima palim u oslobodilačkim ratovima od 1877. do 1941.

Prvi upis rođenih u crkvene knjige, koje su sačuvane do danas, izvršen je 1879. pa ove knjige predstavljaju značajan izvor informacija o porodicama u Crvenoj Jabuci toga vremena. Crkva je obnovljena 2011, a u njoj je 1700. godišnjica Milanskog edikta svečano obeležena 3. juna 2013. godine.

Stručna saradnja: Zavičajno udruženje građana „Crvena Jabuka”, Odžaci.

Umetnička obrada marke: Miroslav Nikolić.

Obeležavanje 3. decembra – Međunarodnog dana osoba sa invaliditetom, ustanovljeno je 1992. godine kada je Generalna skupština UN usvojila rezoluciju kojom se sve zemlje pozivaju da obeležavaju taj dan sa ciljem da se unapredi i omogući osobama sa invaliditetom jednako uživanje ljudskih prava i ravnopravno učešće u društvu.

Imajući u vidu trajno opredeljenje Republike Srbije da omogući punu ravnopravnost svim svojim građanima, Vlada Republike Srbije i Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja posebnu pažnju posvećuju unapređenju položaja osoba sa invaliditetom i ulažu velike napore u razvoj saradnje sa udruženjima osoba sa invaliditetom koja zastupaju interese svih kategorija osoba sa invaliditetom u Republici Srbiji.

Međunarodni dan osoba sa invaliditetom ove godine se obeležava grafičkim sloganom J=DNAKI.

Stručna saradnja: Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Vlade Republike Srbije.

Umetnička obrada: Jakša Vlahović, akademski grafičar.

Krsna slava (slava, krsno ime) predstavlja ritual posvećen nekom hrišćanskom svecu za koga porodica veruje da je njen zaštitnik i davalac blagostanja. Proslavljanje sveca zaštitnika praktikuje većina pravoslavnih hrišćanskih porodica na teritoriji Srbije kao značajan porodični praznik u kojem učestvuju pojedinačne porodice i njihovi gosti – članovi šireg srodstva, susedi, prijatelji. Srbi doživljavaju slavu kao način iskazivanja nacionalnog identiteta i oni su nosioci ove tradicije, ali proslavljanje porodičnog sveca zaštitnika praktikuju i pravoslavne hrišćanske porodice još nekih etničkih zajednica u Srbiji.

U domu porodice se na dan slave tokom obavljanja rituala pali slavska sveća, čita molitva Oče naš i obavlja ritualno sečenje slavskog kolača – koji obavezno ima utisnut simbol IS HS NI KA – tako što se preliva vinom, seče u obliku krsta, zatim se okreće i lomi na četiri dela uz podizanje uvis. Tokom rituala izgovaraju se zahvalnosti svecu i molitve za blagostanje. Ritualno sečenje kolača obavljaju članovi porodice u svom domu, ali je, s druge strane, uobičajena praksa i da se slavski kolač nosi u crkvu, a u nekim porodicama sveštenik dolazi u kuću da seče slavski kolač. Važan deo proslavljanja sveca zaštitnika je slavska gozba koja okuplja porodicu i njene srodnike i prijatelje.

Slava je vitalan element našeg nematerijalnog kulturnog nasleđa i 2014. godine upisana je na Uneskovu Reprezentativnu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva.

Sv. Stefan, 9. januar – Praznuje se kao treći dan Božića, a neke porodice ga praznuju i kao svoju porodičnu slavu. Običaj je da se na taj dan božićna slama iznosi iz kuće.

Motiv na marki: Sveti Stefan, (ikona, kraj 19. ili početak 20. veka, Sombor), slavski kolač, kandilo i šaralica slovo.

Motiv na kovertu: Sveti Stefan, (ikona, 19 vek, Debeljača).

Za motive maraka i koverata korišćene su fotografije eksponata Etnografskog muzeja u Beogradu, autora Ivane Masniković Antić MA.

Stručna saradnja: Etnografski muzej u Beogradu.

Grafička obrada maraka: Anamari Banjac, akademski slikar.

Projekat „Album sećanja na naše pretke iz Prvog svetskog rata“ pokrenuo je Savez potomaka ratnika Srbije 1912–1920. i rezultat je želje da se danas, sto godina kasnije, oda dužna počast pojedincu – srpskom vojniku, tom malom čoveku iz Velikog rata za civilizaciju, njegovom nesebičnom žrtvovanju za pravdu, slobodu i istinu i deo je prikupljene istoriografske građe iz perioda Prvog svetskog rata koju su potomci poslali u čast sećanja na svoje pretke, učesnike Velikog rata.

Uvidom da je običan, anonimni ratnik–seljak bio onaj koji je ravnopravno sa vojskovođama, kraljevima i državnicima, oblikovao srpsku istoriju, započet je Javni poziv građanima Srbije i Srbima u regionu i dijaspori za dostavljanje fotografija i ostalih dokumenata iz Prvog svetskog rata i učešće u stvaranju „Albuma sećanja na naše pretke iz Prvog svetskog rata“.

U Galeriji Albuma sećanja nalazi se preko 4000 jedinica, prvorazrednih svedočanstava – fotografije, ratni dnevnici, vojnička pisma, dopisne karte, spomenice i ostala istoriografska građa učesnika Prvog svetskog rata.To su jedinstvena svedočanstva o ratnim avanturama i stradanjima srpskog vojnika u ratnim godinama, potisnutog sa stranica svetske istorije.

Istorija nas poziva da pokažemo „umeće pamćenja“ i preuzmemo ličnu odgovornost za budućnost naših potomaka. Istorija nas obavezuje da ispričamo veliku priču o našim slavnim precima i da se njihovo veliko žrtvovanje ne izbriše iz našeg civilizacijskog pamćenja, već postane kulturna baština.

Stručna saradnja: Roksanda Aleksić, Dušan Mladenović, Aleksandar Vasilić, Savez potomaka ratnika Srbije 1912-1920.

Grafička obrada maraka: Jakša Vlahović, akademski grafičar.